Aysel YÜCEL
Çip krizi nedeniyle büyük kayıpların yaşandığı otomotiv üretiminde toparlanma hızlandı. Bu yılın birinci üç ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yaklaşık yüzde 14 daralan Türkiye otomotiv üretimi, nisan ayındaki yüzde 3.2’lik artıştan sonra mayısta da yüzde 25.5 yükseliş kaydetti. Endüstrideki toparlanmada çip bulunurluk meselesinin azalması, üretimin tüm fabrikalarda kesintisiz devam etmesi ve ticari araç üretimindeki hızlanma tesirli oldu.
Çip tedariki konusunda negatif ayrışmanın son bulacağını ve ellerinin daha güzelleşeceğini öngören otomotivciler, geçen ay yılsonu gayelerini üst çekmişti. 2022 sonu için yüzde 11-12 olan ihracat artış kestirimi, yüzde 14-24 aralığına yükseltilmiş, yüzde 8-15 aralığında öngörülen üretim artışı oranı ise yüzde 10-18’e çıkartılmıştı. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Lideri Cengiz Eroldu, Türkiye’deki otomotiv üretiminin ve ihracatının önümüzdeki aylarda birinci çeyreğe nazaran daha olumlu sonuçlar vermesini beklediklerini tabir etmişti. OSD’nin açıkladığı mayıs ayı dataları de otomotiv endüstrisinde toparlanmanın başladığını gösteriyor. OSD’nin raporuna nazaran, mayısta toplam otomotiv üretimi geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 25,5 artarak 104 bin adet olurken, araba üretimi geçen ay yıllık bazda yüzde 0,3 artışla yaklaşık 67 bin adet olarak gerçekleşti. Otomotiv üretiminde mayıs ayındaki yüksek oranlı üretim artışında baz tesiri de rol oynadı. Zira mayıs 2021’de ticari araç üreticisi Ford Otosan, çip krizi nedeniyle üç hafta mühletle fabrikada üretime orta vermişti. Fakat baz tesirinden bağımsız hem araba hem de ticari araç üretiminin mayısta artığı görüldü.
Dört ayda üretim yüzde 4 daraldı
2022 yılı Ocak-Mayıs devrinde toplam üretim yüzde 4, araba üretimi bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 16 oranında azaldı. Bu periyotta, toplam üretim 513 bin 887 adet, araba üretimi ise 296 bin 362 adet seviyesinde gerçekleşti. Ocak-nisan devrinde toplam üretim yüzde 9, araba üretimi ise yüzde 20 daralmıştı. Ticari araç kümesinde, 2022 yılı ocak-mayıs periyodunda üretim yüzde 22 arttı. 2022 yılı ocak-nisan devrinde ise ticari araç üretimi üretim yıllık bazda yüzde 11 artmıştı. 2022 yılı ocak-mayıs periyodunda 215 bin 892 adedi araba olmak üzere, toplam üretimin yüzde 74’ünü oluşturan 380 bin 372 adet taşıt ihraç edildi. Bu yılın ocak-mayıs devrinde gerçekleşen taşıt aracı ihracatı, 2021 yılı tıpkı periyoduna nazaran yüzde 3 azaldı. Bu devirde araba ihracatı bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 16 azalırken, ticari araç ihracatı ise yüzde 22 oranında arttı. Traktör ihracatı ise 2021 yılına nazaran yüzde 17 artarak 7 bin 290 adet olarak gerçekleşti. Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) datalarına nazaran, 2022 yılı ocak-mayıs periyodunda toplam otomotiv ihracatı, geçen seneye nazaran yüzde 3 oranında artarak 12,6 milyar dolar oldu. Euro bazında ise yüzde 13 artarak 11,5 milyar Euro olarak gerçekleşti.
Üretimde ticari araçların hissesi artıyor
2022 yılı ocak-mayıs devrinde traktör üretimiyle birlikte toplam üretim 534 bin 87 adet olarak gerçekleşti. 2022 yılı ocak-mayıs devrinde araba üretimi, 2021 yılına nazaran yüzde 16 oranında azalarak 296 bin 362 adet seviyesinde gerçekleşti. 2021 yılına nazaran, yük ve yolcu taşıyan ticari araçlar üretimi, 2022 yılı Ocak-Mayıs periyodunda yüzde 22 düzeyinde artarken, eser kümesi bazında üretim: Otobüste yüzde 21, midibüste yüzde 76, kamyonette yüzde 21 kamyonda yüzde 20, minibüste yüzde 27 oranlarında arttı. OSD’nin raporunda ticari araçların toplam üretimden aldığı hissedeki artış dikkat çekiyor. Pandemi öncesi yıllarda toplam otomotiv üretiminin yaklaşık üçte 3’te 2’sini araba segmenti oluşturuyordu. Ocak-mayıs periyodunda ise ticari araç üretim adetlerinin arabaya yaklaştığı görülüyor.
Asıl toparlanma son çeyrekte bekleniyor
Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) İdare Heyeti Lideri Baran Çelik, “Üretimde çip bulunurluğu hala çok belirleyici. Aylar ortasında geçişkenlik oluyor. Lakin her şeye karşın küresel olarak çip sorunu devam etmekle bir arada bir ölçü düzgünleşme emareleri var” dedi. Kesimde bilhassa son çeyrekte toparlanma beklentisi var. Mercedes-Benz Otomotiv İcra Konseyi ve Araba Kümesi Lideri Şükrü Bekdikhan, araç üretiminde çip krizinin bir daha yaşanmaması için tedbirler alındığına dikkat çekerek, “Yılın son periyotlarında otomotiv üretimde düzgünleşme olacağını öngörüyoruz” dedi.
