BBC, dünyanın en büyük Hristiyan Evanjelik kiliselerinden birinin kurucusu T. B. Joshua’nın uyguladığı tez edilen yaygın taciz ve azaba dair deliller ortaya çıkardı.
Onlarca kişi, 2021 yılında ölen Tüm Milletler Sinagog Kilisesi kurucusu Nijeryalı din adamı T. B. Joshua tarafından, tecavüz ve zorla kürtaj da dahil olmak üzere, zulme uğradığını argüman ediyor.
Lagos’ta zımnî bir yerleşkedeki istismar savları yaklaşık 20 yıla yayılıyor.
Söz konusu kilise savlara cevap vermedi lakin Joshua hakkında daha evvel ortaya atılan argümanların temelsiz olduğunu söyledi.
Joshua’nın dünya çapında büyük bir takipçi kitlesi vardı. Karizmatik ve son derece başarılı bir vaizdi.
BBC’nin iki yıllık soruşturması boyunca buldukları ortasında şunlar var:
Kilisenin eski üyesi mağdurlardan biri olan İngiliz Rae, 2002 yılında Brighton Üniversitesi’ndeki eğitimini bırakarak 21 yaşında kilisede çalışmaya başladı. Sonraki 12 yıl, Lagos’taki labirent gibisi beton yerleşkede, Joshua’nın kelamda “müritlerinden” biriydi.
BBC’ye konuşan Rae, “Hepimiz cennette olduğumuzu düşünüyorduk lakin cehennemdeydik ve cehennemde dehşetli şeyler oluyordu” dedi.
Joshua tarafından cinsel atağa uğradığını ve iki yıl boyunca bir tıp hücre hapsine maruz kaldığını söyledi. İstismar o kadar şiddetliydi ki, yerleşkenin içinde birçok kere intihara teşebbüs ettiğini söylüyor.
Tüm Milletler Sinagog Kilisesi’nin (SCOAN) dünya çapında takipçileri var. Emmanuel TV isminde bir televizyon kanalı ve milyonlarca takipçisi olan toplumsal medya ağları bulunuyor. 1990’lar boyunca ve 2000’lerin başlarında; Avrupa, Amerika, Güney Doğu Asya ve Afrika’dan on binlerce ziyaretçi, Joshua’nın “iyileştirici mucizeler” gerçekleştirmesine şahit olmak için Nijerya’daki kiliseye gitti. En az 150 ziyaretçi, Lagos’taki yerleşkesinde, bazen onlarca yıl boyunca, müridi olarak onunla yaşadı.
İngiltere, Nijerya, ABD, Güney Afrika, Gana, Namibya ve Almanya’dan 25’ten fazla eski “mürit” BBC’ye konuştu. En yenisi 2019’da olmak üzere, bu şahıslar, kilisedeki tecrübelerini anlattı. Birden fazla birinci katıldığında ergenlik çağındaydı. İngiltere’den giden birtakım bireylerin Lagos’a ulaşım masrafları, İngiltere’deki öbür kiliselerle koordineli olarak Joshua tarafından karşılandı.
Rae ve BBC’nin görüştüğü başka birçok kişi, tecrübelerini bir tarikatın içinde olmaya benzetti.
Namibyalı Jessica Kaimu, yaşadığı şiddetli sürecin beş yıldan fazla sürdüğünü söylüyor. Joshua kendisine birinci kere tecavüz ettiğinde 17 yaşında olduğunu belirtiyor. Daha sonraki tecavüzleri, oradayken beş sefer zorla kürtaja maruz kalmasına yol açtı.
BBC’ye “Bunlar merdiven altıydı… Yaşadığımız tıbbi operasyonlar… bizi öldürebilirdi” diyor.
Görüşme yapılan başka bireyler ise soyulduklarını, elektrik kablolarıyla ve at kırbaçlarıyla dövüldüklerini, uyumalarına müsaade verilmediğini anlatıyor.
T.B. Joshua, Haziran 2021’de öldüğünde, Afrika tarihinin en tesirli papazlarından biri olarak anıldı. Yoksulluktan kurtularak ortakları ortasında onlarca siyasi önderin, ünlünün ve milletlerarası futbolcuların olduğu bir Evanjelik imparatorluk kurmuştu.
Ancak ömrü boyunca 2014’te kiliseye giden ziyaretçilere yönelik bir misafirhanenin çökerek en az 116 kişinin vefatına yol açması üzere birtakım tartışmalara da mevzu olmuştu.
BBC’nin memleketler arası medya platformu Open Democracy ile yürüttüğü soruşturma ile birinci sefer, çok sayıda eski kilise çalışanının konuşması kayıtlara geçti. Bu şahıslar seslerini duyurmak için yıllarca uğraştıklarını fakat fiilen susturulduklarını söylüyorlar.
Nijerya’daki birtakım şahitler, daha evvel buradaki istismarla ilgili konuştuklarını ve YouTube’da ilgili görüntüler yayımladıklarını, lakin bu nedenle fizikî hücuma uğradıklarını ve bir kişinin vurulduğunu argüman ediyor.
Mart 2022’de, halka açık bir caddeden kilisenin Lagos yerleşkesinin imgelerini kaydetmeye çalışan bir BBC takımına kilisenin güvenliği tarafından ateş açıldı ve birkaç saat boyunca gözaltına alındılar.
Kilise, soruşturmadaki tezlerle ilgili olarak temasa geçen BBC’ye karşılık vermedi, fakat Joshua’ya yönelik evvelki savları reddetti.
“Tanrı’nın elçisi T.B. Joshua hakkında temelsiz argümanlarda bulunulması yeni bir olay değil. Savların hiçbiri kanıtlanamadı” dedi.
BBC’ye konuşan beş İngiliz vatandaşından dördü, kiliseden kaçtıktan sonra uğradıkları tacizi İngiltere yetkililerine bildirdiklerini, lakin süreç yapılmadığını söylüyorlar.
Buna ek olarak, İngiliz bir adam ve karısı kiliseden kaçtıktan sonra, Mart 2010’da Nijerya’daki Britanya temsilciliğine bir e-posta gönderdi. Yaşadıkları azaba dair görgü şahitlerinin anlatımlarını ve kendilerini polis olarak tanımlayan, birebir vakitte SCOAN üyesi olan adamlar tarafından silah zoruyla tutulduklarına ait kayıtlar da içeren görüntü ispatlarını gönderdiler. Adam, e-postasında karısının Joshua tarafından tekraren cinsel akına ve tecavüze uğradığını yazdı. Yetkilileri, yerleşkede hala İngiliz vatandaşlarının bu zulümlerle karşı karşıya olduğu konusunda uyardı.
Adam hususla ilgili rastgele bir süreç yapılmadığını söylüyor.
İngiltere Dışişleri Bakanlığı bu argümanlara karşılık vermedi lakin BBC’ye, yurt dışındaki İngiliz vatandaşlarına yönelik cinsel atak ve şiddet de dahil olmak üzere tüm hata bildirimlerini çok ciddiye aldığını söyledi.
SCOAN, Joshua’nın eşi Evelyn’in liderliği altında bugün de faaliyetlerine devam ediyor. Evelyn, Temmuz 2023’te İspanya cinsine liderlik etti.
17 yaşında SCOAN’a katılmak üzere İngiltere’den ayrılan Anneka, BBC’ye, şimdi sesini duyurmayan birçok mağdur olduğuna inandığını söyledi. Joshua’nın aksiyonlarını ortaya çıkarmak için daha fazla adım atılacağını umuyor:
“Tüm Milletler Sinagog Kilisesi’nin, bu adamın neden bu kadar uzun mühlet bu halde çalışabildiğine dair kapsamlı bir soruşturmaya muhtaçlığı var”.
Maggie Andresen, Yemisi Adegoke ve Ines Ward katkılarıyla hazırlanmıştır.
