CHP Genel Lider Yardımcısı Volkan Demir, “2000’li yıllardan itibaren en yüksek enflasyon, cari açık ve Türk lirasından kaçış üzere gerçeklerin 2023 yılında yaşanmış olması üzere gerçeklerden dolayı, 2023 yılını ülkemiz ekonomik görünümü için iç karartıcı bir yıl olarak gerimizde bırakıyoruz. TÜİK’in açıkladığı gerçek hayattan kopuk bu bilgiler bile geçim sıkıntılarını örtbas edememektedir. TÜİK bilgileri baz alındığında dahi OECD ülkeleri ortasında en yüksek enflasyonun ve besin enflasyonunun ülkemizde bulunuyor olması, ülkemiz için hayal kırıklığıdır” dedi.
Ticaret Bakanlığı’ndan Sorumlu CHP Genel Lider Yardımcısı Volkan Demir, 2023 yılına ait iktisat ve ticaret değerlendirmelerini içeren yazılı açıklama yaptı. Demir’in bugün yaptığı “Ekonomi ve Ticarette 2024 Yılına Nasıl Girdik” başlıklı açıklaması şöyle:
“2023 YILINI, ÜLKEMİZ EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ İÇİN İÇ KARARTICI BİR YIL OLARAK ARDIMIZDA BIRAKIYORUZ”
“2023 yılını, ülkemiz ekonomik görünümü için iç karartıcı bir yıl olarak ardımızda bırakıyoruz. 2000’li yıllardan itibaren en yüksek enflasyon, cari açık ve Türk lirasından kaçış üzere gerçeklerin 2023 yılında yaşanmış olması üzere gerçeklerden dolayı, 2023 yılını ülkemiz ekonomik görünümü için iç karartıcı bir yıl olarak gerimizde bırakıyoruz. Enflasyonun tarihi rekorlar kırdığı 2023 yılında, halkımızın alım gücünün besbelli bir biçimde aşındığına şahitlik ettik. Çarşıya pazara çıktığımızda gördüğümüz fiyatlar, maalesef halkımızın ağır bir geçim yükünü taşımak zorunda kaldığını göstermektedir. Aralık ayı prestijiyle yıllık enflasyonun yüzde 64,77 olması, besin enflasyonunun yüzde 67’ler üzerinde gerçekleşmesi, halkımızın yaşadığı sıkıntıların sayısal sözü olarak değerlendirilmelidir. TÜİK’in açıkladığı gerçek hayattan kopuk bu bilgiler bile geçim meselelerini örtbas edememektedir. Farklı araştırma kümelerinin yayınladıkları istatistikler, besin enflasyonunun yüzde 100’ün üzerinde olduğuna işaret etmektedir. TÜİK bilgileri baz alındığında dahi OECD ülkeleri ortasında en yüksek enflasyonun ve besin enflasyonunun ülkemizde bulunuyor olması, ülkemiz için hayal kırıklığıdır.
“GIDA ENFLASYONUNDA YAŞANAN HARİKULADE BAŞARISIZLIĞIN BİR SONUCU OLARAK ÜLKEMİZDE AÇLIK HUDUDU YÜKSELMİŞTİR”
Özellikle besin enflasyonunda yaşanan bu harikulade başarısızlığın bir sonucu olarak ülkemizde açlık sonu yükselmiştir. Açlık sonu, iki çocuk ve ebeveynlerden oluşan dört kişilik çekirdek bir ailenin hayatlarını idame ettirebilmeleri için tüketmeleri gereken en az besin eserleri baz alınarak yapılan bir hesaplamadır. Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) belirlediği kriterler uyarınca kalori cinsinden yapılan bu hesaplama, temel besin hususlarını (süt ve süt eserleri, et, tavuk, baklagiller, pirinç, zerzevat ve meyve gibi) içeren bir sepetin kalori cinsinden fiyatını belirlemeye elverişli olduğu için küresel olarak kabul görmüştür. Bu kaloriyi tüketebilmenin fiyatı, Türk-İş Kasım 2023 araştırmasına nazaran, 14 bin 25,85 TL’dir. Öte yandan, açlık sonu kalemlerinin kira, yakıt, elektrik ve ulaşım üzere temel harcamalarının hesaba katılmadığının altı çizilmelidir. Bu harcamalar hesaba katılarak elde edilen yoksulluk hududu, Türk-İş Kasım 2023 araştırmasına nazaran, 45 bin 686,81 TL’dir. Mevcut görünüm, vatandaşlarımızın büyük bir kesitinin maalesef yoksulluk hududunun altında hayatlarını idame ettiklerini göstermektedir.
“ÜLKEMİZ GELİR ADALETSİZLİĞİNİN EN YÜKSEK YAŞANDIĞI ÜLKELERDEN BİRİ OLARAK PARMAKLA GÖSTERİLMEKTEDİR”
Bunlara ek olarak yüksek enflasyon, gelir dağılımında da bozulmalara sebebiyet vermiştir. Gelir dağılımı adaletsizliğini gösteren Gini Katsayısı, ülkemizde 2014 yılında 0,391 iken 2022 yılında 0,415 olarak kaydedilmiştir. 2023 yılına ait bir data şimdi açıklanmadığı için kesin bir şey söyleyemiyoruz, fakat bu yüksek enflasyonun Gini Katsayısı’nı artırması mümkündür. Ülkemizin en yüksek Gini Katsayılı OECD ülkeleri ortasında olduğunun belirtilmesinde yarar görülmektedir. Öbür bir deyişle ülkemiz maalesef gelir adaletsizliğinin en yüksek yaşandığı ülkelerden biri olarak parmakla gösterilmektedir.
“VERİLER, SON 12 AYLIK DEVİRDE HİÇ CARİ FAZLA VEREMEDİĞİMİZ GERÇEĞİNİ ORTAYA KOYMAKTADIR”
Cari açık açısından da 2023 yılı berbat bir yıl olarak ardımızda kalmaktadır. Açıklanan son data olan ekim ayına ait pahalar, son 12 aylık devirde hiç cari fazla veremediğimiz gerçeğini ortaya koymaktadır. Yıllık cari açıktaysa son 5 yılın rekoru kırılarak 2018’den beri yaşanan en yüksek cari açık pahası olan 43,5 milyar ABD dolarına ulaşılmıştır. Burada yüksek teknolojik eserlerin dış ticaretimizdeki hisselerinin vurgulanmasında yarar görülmektedir. Bu eserlerin ihracatımız içindeki hissesi yüzde 3’lerde ve ithalatımız içindeki hissesinin yüzde 12’lerde olduğundan hareketle, ihracatın niteliğinin sorgulanması gerekliliği bir kere daha ortaya çıkmaktadır. Ayrıyeten, cari istikrarın temel ögesi, sanayi eserleri ticaretidir. Açıklanan datalar, burada da iç karartıcı bir fotoğraf ortaya koymaktadır. Sanayi dalının istihdamı 3’üncü çeyrekte bir evvelki çeyreğe nazaran 225 bin bireyden fazla azalarak son 12 çeyreğin en düşük düzeyine inmiştir. İstihdama negatif katkı veren sanayi kesiminin cari istikrara de beklenen katkıyı veremeyecek olması mümkündür.
“AVM’DE YAŞANAN İNTİHAR HADİSESİNDE, VEFAT EDEN VATANDAŞIMIZIN SÖYLEDİĞİ ‘İKİ ÇOCUĞUM AÇ’ TABİRİ, 2023 YILINI MÜHÜRLEYEN KELAM OLACAKTIR”
Bu ağır geçim yükü ve düşük fiyatlar, vatandaşlarımızı maalesef derinden sarsmıştır. Bir AVM’de yaşanan intihar olayında, vefat eden vatandaşımızın söylediği ‘İki çocuğum aç’ sözü, uzun mühletler boyunca hafızalardan silinmeyecek ve 2023 yılını mühürleyen bir kelam olacaktır. Tıpkı vatandaşımızın söylediği ’15 bin TL borcum var’ tabiri de hanelerde yaşanan problemleri ayyuka çıkarmıştır. Çünkü enflasyon karşısında ezilen vatandaşlarımız hayatlarını idame ettirebilmek için devayı borçlanmakta bulmaktadır. Bir nevi cüzdandaki borç enstrümanı olarak nitelendirilebilecek kredi kartları kullanımları bu çıkarımı çabucak teyit etmektedir. Bir evvelki yılın kasım ayıyla kıyaslandığında bu kasımda kredi kartı sayısı yüzde 18 artış göstermiş ve kredi kartlarıyla yapılan süreç hacmi yüzde 124’lük bir sıçrama göstermiştir. Bu sayılar yorumlanıyorken kredi kartlarının kullanım yerlerinin kıymetlendirilmesi olmazsa olmazdır. Kredi kartlarının klasik kullanımı olan taksit hedefinin yanı sıra, vatandaşlarımızın günlük muhtaçlıklarını dahi bu finansman usulüyle karşılayabilmektedir.
“KOBİ’LERİN TOPLAM İHRACATTAKİ HİSSELERİNİN 10 SENE İÇİNDE YARIYA DÜŞTÜĞÜNÜ GÖRÜYORUZ”
KOBİ’ler tarafında da işlerin pek uyguna gitmediğini söylemek mümkündür. Son 10 yıllık datalar, hiç de iç açıcı olmayan bir fotoğraf çizmektedir. KOBİ’lerin toplam ihracattaki hisselerinin son 10 sene içinde yaklaşık olarak yarıya düştüğünü görüyoruz. Toplam ihracatımız içindeki KOBİ hissesi 2013 yılında yüzde 59,2 iken yüzde 31,6’ya düşmüştür. Buna ek olarak, KOBİ’lerin toplam cirodaki hisselerinin son 10 sene içinde yaklaşık olarak üçte bir düştüğünü görüyoruz. Toplam ciro içindeki KOBİ hissesi 2013 yılında yüzde 63,8 iken 2022 yılında yüzde 42 buçuk olarak gerçekleşmiş. Bütün bunlar, küçük olarak değerlendirilebilecek kesitlerin iktisattaki hisselerinin azaldığını göstermekte, istihdamın halihazırda yüzde 70’ini sağlayan KOBİ’lerde çalışan bölümün karlarının gerçek olarak azaldığına işaret etmekte ve gelir adaletsizliğindeki uçurumun sertleştiğine işaret etmektedir.
“DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞİNDEKİ AZALIŞ TRENDİ, ÜLKEMİZE DUYULAN DIŞ İNANCIN NE KADAR AZ OLDUĞUNUN BİR GÖSTERGESİ”
Şirket sayıları perspektifinden de benzeri bir tabloyla karşılaşılmaktadır. 2023’ün birinci 11 ayında kurulan şirket sayısı, geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 7,3 azalmışken kapanan şirket sayısı yüzde 7,2 kadar artmıştır. Gerçek kişi işletmeleri açısından değerlendirildiğindeyse durum daha kritik bir hal almaktadır. 2023’ün birinci 11 ayında kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı, geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 24,9 azalmışken kapanan şirket sayısı yüzde 44,7 kadar artmıştır. Bu istatistikler, ülkemiz ticari hayatının gerçekleridir ve ticaret ikliminin ne kadar bozulduğunun göstergesi olarak değerlendirilmelidir. Milletlerarası direkt yabancı yatırım bilgileri, 2021 ve 2022 yılları boyunca gayrimenkul hariç milletlerarası direkt yatırım girişinin sırasıyla 7,6 ve 7,1 milyar ABD doları fiyatında olduğunu göstermektedir. Bu azalış trendi, 2023 yılında da devam etmiş ve 2023’ün birinci 8 ayı prestijiyle gerçekleşen giriş ölçüsü yüzde 16,1’lik bir azalışla 3,65 milyar ABD doları olarak kaydedilmiştir. Bu azalış trendi, ülkemize duyulan dış itimadın ne kadar az olduğunun bir göstergesi olarak değerlendirilmelidir.”
