ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Orta Doğu çeşidi kapsamında Türkiye’yi de ziyaret edecek. Blinken yarın İstanbul’da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir ortaya gelecek. Blinken’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından da kabul edilmesi öngörülüyor.
Blinken’ın ziyaretinin odağında İsveç’in NATO’ya üyeliği konusu ve Türkiye’ye 40 adet F-16 savaş uçağının satışı yer alıyor. ABD, İsveç’in NATO’ya katılmasının daha da gecikmemesi için Türkiye’ye baskı yapıyor.
Blinken, 7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas savaşının akabinde dördüncü defa gerçekleştirdiği Orta Doğu tipine Türkiye’den başlıyor. Blinken’ın İstanbul’da Dışişleri Bakanı Fidan ile görüşmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da kabul edilmesi öngörülüyor. 6 Kasım’da da Türkiye’de temaslarda bulunan Blinken, o ziyarette kent dışında öbür bir programı olan Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kabul edilmemişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller dün düzenlediği basın toplantısında, Blinken’ın Türk muhataplarıyla ikili ve bölgesel işbirliği mevzularını ele alacağını, bu kapsamda Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya iştirakini sağlayacak onay sürecinde atacağı sonuncu adımları değerlendireceğini kaydetti.
Blinken, Türkiye ziyareti öncesi İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström’le de bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve ABD’nin bu ülkenin “daha da gecikmeden” ittifaka iştirakine olan güçlü takviyesini yineledi.
İsveç’in iştiraki için son adım Meclis Genel Heyeti’nin onayı ve Erdoğan’ın imzası
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Lideri Joe Biden ile Temmuz 2023’te NATO Doruğu sırasında Vilnius’ta yaptığı görüşmede, üzerinde varılan uzlaşı kapsamında İsveç’in ittifaka iştirakine ait protokolü 25 Ekim’de TBMM’ye göndermişti. TBMM Dışişleri Kurulu, 26 Aralık’ta protokolü onayladı.
Washington’un beklentisi, 16 Ocak’ta yasama çalışmalarına başlayacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) bir an evvel İsveç’i NATO’ya taşıyacak son onayı Genel Kurul’da vermesi ve Erdoğan’ın onayla ilgili imzayı atmasıyla sürecin tamamlanması.
İsveç’i bir an evvel 32. müttefik olarak ittifakta görmek isteyen ve böylelikle Rusya’ya daha aktif caydırıcı bildiri vermek isteyen ABD, 9-11 Temmuz günlerinde NATO’nun kuruluşunun 75. yıl merasimlerine de daha güçlü hazırlanmak arayışında.
Türkiye ise İsveç ile ilgili süreci ABD’den satın almak istediği 40 adet yeni F-16 savaş uçağının satışıyla “eş zamanlı” götürmek istiyor ve Biden idaresinin bu hususta adım atmasını istiyor. Erdoğan ve Biden ortasında 15 Aralık’ta yapılan telefon görüşmesinde iki süreç ortasındaki kontağın ele alındığı, ABD Başkanı’nın Türkiye’ye F-16 satışı konusundaki güçlü takviyesini yinelediği basında yer almıştı. İki önderin bu sürecin yürütülmesinde dışişleri bakanlarının daha ağır çalışması konusunda uzlaştıkları da kamuoyuna yansımıştı
Ankara’nın ısrar ettiği “eş zamanlılık” prensibinin Erdoğan’ın imza sürecinde mi yoksa Meclis onayı sonrası mı yaşama geçeceği mutlaklık kazanmadı.
Ankara’nın beklentisi F-16 bildiriminin yapılması
Ankara’nın Washington’dan somut beklentisi, 9 Ocak’ta yasama faaliyetlerine başlayacak olan ABD Kongresi’ne Türkiye’ye F-16 satışı konusunda gerekli bildirimin yapılması ve sürecin meselesiz olarak tamamlanması. Kongre, bildirime 15 gün içinde itiraz etmezse Amerikan idaresi satış prosedürlerini uygulamaya başlıyor.
Ancak Kongre’deki mevcut Türkiye zıddı atmosferin bilhassa 7 Ekim sonrasında Erdoğan’ın Hamas ile ilgili “direniş örgütü” tanımlaması yapması ile daha da güçlenmiş olması Washington’u bildirimi yapma konusunda isteksiz kılıyor. İsveç ile ilgili onay olmadan bu bildirimin yapılamayacağını Ankara’ya ileten Washington’un, İsveç onayının verilmesi durumunda F-16’larla ilgili süreçte güçlü takviye sağlama teminatı verdiği belirtiliyor.
Blinken’ın İstanbul’daki temaslarında da bunları yineleyeceği ve bu sürecin tamamlanmasının Türkiye-ABD münasebetlerine olumlu yansıyacağına ait kanılarını de aktarması bekleniyor.
Gazze ve ‘terörle mücadele’ gündemde
İstanbul’da yapılacak temaslarda Gazze’de devam eden çatışmalar, Ukrayna savaşı, Kafkasya’daki gelişmeler ve Kıbrıs sıkıntısının da gündemde olması öngörülüyor. ABD’yi İsrail’in sivillere dönük akınlarını engellememe ve ateşkes istememesi nedeniyle sert halde eleştiren Türkiye, üçüncü ayını dolduran savaşın bir an evvel sona ermesi ve çabucak akabinde iki devletli tahlil için adım atılması için ABD’ye baskı yapıyor.
Erdoğan ve Fidan’ın Türkiye’nin bu taraftaki görüşlerini Blinken’a aktarması ve ayrıyeten Gazze’de savaşın sona ermemesi halinde bölgeye yayılacağına ait önemli kaygılarını de paylaşmaları öngörülüyor.
Türkiye’nin üzerinde duracağı başka değerli bir mevzu da “terörle mücadele”. Ankara, Washington’un Kuzey Suriye’de büyük kısmını Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDF), IŞİD ile uğraş için askeri ve siyasi takviye vermesinden rahatsızlık duyuyor ve bunu her platformda lisana getiriyor.
Türkiye, YPG’nin “PKK’nın Suriye kolu” olduğunu ve hasebiyle “terör örgütü” olarak kabul edilmesini istiyor lakin müttefiklerinden bu bahiste olumlu cevap alamıyor. Erdoğan ve Fidan’ın bu taraftaki iletilerini Blinken’a yinelemeleri bekleniyor.
İkinci adresi Yunanistan
ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın İstanbul’dan sonraki durağı Girit adası olacak. Amerikan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü’ne nazaran Blinken, Yunanistan’daki temaslarında Ukrayna’nın Rusya’ya karşı desteklenmesi ve seyrüsefer güvenliği hususlarını ele alacak.
Blinken’ın Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Dışişleri Bakanı Giorgos Gerapetritis ile görüşmesi öngörülüyor. Blinken, 11 Ocak’a kadar sürecek Orta Doğu tipi kapsamında Ürdün, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Israil, Batı Şeria ve Mısır’ı da ziyaret edecek.
