Aysel YÜCEL / OTONOMİ
Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Lideri Cengiz Eroldu, düzenlediği basın toplantısı ile otomotiv sanayiinin birinci yarı sonuçlarını açıkladı. Otomotivde bu yılın birinci yarısının izafi olarak müspet kapandığını söz eden Cengiz Eroldu, global çapta yaşanan enflasyonist baskı nedeniyle gelecek 6 ayda negatif bir tablo yaşanabileceği tarafında tasaları olduğunu lisana getirdi. Kesim yeniden de mayıs ayında üst istikametli revize ettiği yılsonu maksatlarını koruyor.
OSD Lideri Cengiz Eroldu, bu yılın birinci 6 ayın otomotiv açısından çok makûs geçmediğini söz ederek, “Geçen yılın birebir devrine nazaran üretimimiz yüzde 1,5 arttı, kapasite kullanımımız yüzde 65’ten yüzde 67’ye çıktı. Geçmiş yılların gerisinde olsa da bir güzelleşme var. İhracatta adet olarak yüzde 1,2, fiyat olarak pariteye karşın da yüzde 5,3’lük artış var. Bütün bu olumlu bilgilerin yanında sadece Türkiye’deki otomotiv pazarı birinci yarıda yüzde 8,8 küçüldü. Gerçi bu da Avrupa pazarındaki düşüşe nazaran daha düzgün bir sayı. Türkiye pazarı aslında Avrupa pazarlarından daha âlâ sonuç gösterdi birinci 6 ayda” diye konuştu.
OSD’nin açıkladığı haziran ayı otomotiv sanayi bilgilerinde araba üretimindeki artış dikkat çekti. Çip krizi nedeniyle aylardır üst üste daralma yaşanan, mayısta ise yalnızca 0,3 artış kaydedilen araba üretimi, haziran ayında yıllık bazda yüzde 38,7 artarak 86 bin 585 adet olarak gerçekleşti. Toplam otomotiv üretimi ise haziran ayında yıllık bazda yüzde 26 artışla 135 bin 424 adet olarak gerçekleşti. Böylelikle, yılın birinci altı ayında araba üretimi, geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 8 daralarak yaklaşık 383 bin adet olurken, bu periyotta toplam üretim ise yüzde 1.5 artışla 649 bin 311 adet oldu.
Çip tedariki konusunda negatif ayrışmanın son bulacağını öngören otomotivciler, mayıs ayında yılsonu maksatlarını bir ölçü üst çekmişti. OSD Lideri Cengiz Eroldu, o periyotta yaptığı açıklamasında dalın yüzde 11-12 olan ihracat artış varsayımını yüzde 1424 aralığına yükseltildiğini, yüzde 8-15 aralığında öngörülen üretim artışı oranını ise yüzde 10-18’e çıkardıklarını açıklamıştı.
Eroldu, piyasadaki tüm aksiliklere karşın bu maksadı koruduklarına dikkat çekerek, “İlk 6 aylık tablo da geçen yıla nazaran uygunlaştırmayı gösteriyor. Birinci 6 ayda gereç ve çipten kaynaklı üretim kayıpları fazla oldu Türk otomotiv endüstrinde ama ikinci periyotta bunun biraz daha telafi edileceğini bekliyoruz” dedi.
Ancak ihracat pazarlarında yaşanan talep daralması ve Türkiye ekonomisindeki gelişmelerin kesim açısından risk barındırdığını tabir eden Eroldu, “En büyük pazar Avrupa’da çok büyük beklentiler yok. Avrupa’da artan enflasyon ve adetlerdeki düşme Türk otomotiv sanayi açısından ihracat bacağında bir kahır yaratabilir. Buna sırf ihracat bacağı olarak da bakmamak lazım iç pazarda da artan fiyatlar bir ölçü gevşemeye yol açacak üzere duruyor. Hasebiyle ikinci yarı biraz daha güç olacak” dedi.
Küresel satışa enflasyon revizesi
Küresel otomotiv pazarında beklentilerin mayıs ayından sonra haziranda da aşağı istikametli revize edildiğini tabir eden Eroldu, “Küresel araba satışlarında 89 milyon adet olan 2022 iddiası şu anda 84 milyon, 106-107 milyon adet olan 2025 kestirimi şu ise anda 100 milyon düzeyinde. Bu tablo gösteriyor ki, dünyada bir daha 100 milyon adetli satış düzeylere çıkmak güç olacak. Avrupa’da da keza misal bir durum var. Avrupa’da da 2022 daha evvel 13-14 milyon düzeylerinde iddia edilirken, en son sayılar 12 milyonu gösteriyor. Burada da evvelki kestirimlere nazaran yıllar içerisinde düşmeler kelam konusu” açıklamasını yaptı.
“Yeni pazarlar bulmamız gerek”
Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan AB’de satışlardaki düşüş sürerken, 1996’dan bu yana en makus haziran ayı yaşandı. Talebin daha da düşmesi bekleniyor. Bu durum ihracatta pazar çeşitlendirilmesine gidilmesinin değerini tekrar gündeme taşıdı.
Cengiz Eroldu, “Avrupa’da bir yandan gereç problemleri var. Enflasyon artarak devam ediyor. Ukrayna savaşının getirdiği tedirginlik var. Faiz artırımı beklentileri, talebi azaltacak bahisler. Bunların hepsini alt alta koyduğumuz vakit Avrupa’daki talebin daha da aşağı gitme ihtimali kelam konusu. O yüzden de bizim yeni pazar çeşitlendirmelerine gitmemiz lazım. Burada natürel olumlu bir şey, hükümet de bu mevzuda farkındalığa sahip. Ticaret Bakanlığı da bu hafta içinde uzak ülkeler stratejisi dokümanını açıkladı. Burada doküman üzerinde, hükümetin de takviyesini alarak, zati bu türlü bir strateji açıklamaları da onların da bu mevzuda hem farkındalığının çok yüksek olduğunun bir göstergesi. Nasıl farklı pazarlara gidebiliriz? O bahisteki çalışmalarımızı bizim de otomotiv sanayii olarak daha da arttırmamız lazım” dedi.
“Lehte özgür ticaret mutabakatımız yok”
Bu noktada Hür Ticaret Anlaşmaları’nın (STA) Türkiye’nin lehine olacak biçimde düzenlenmesi gerektiğine vurgu yapan Eroldu, “Maalesef lehte bir özgür ticaret mutabakatımız yok. Avrupa Birliği’nin Cezayir’le, Fas’la özgür ticaret muahedeleri var, Türkiye bunların dışında. Bu türlü bir şey olmaması gerekiyor. Biz Mısır’a araç satarken ek vergi öderken, Avrupa’dan vergisiz gidiyor” dedi.
AB’de boşalan kapasite Türkiye için tehdit!
AB pazarındaki daralmanın Türkiye açısından iki farklı boyutu olduğunu söz eden Eroldu, “Avrupa’daki toplam talepte bir düşme olması ihracat açısından bir risk. Öbür yandan, Avrupa’da bir kapasite fazlası ortaya çıkıyor. Avrupa’da şurası fabrikalar var, aslında bu herkes için bir tehdit de tıpkı vakitte. Avrupa pazarının küçülmesi Türk otomotiv sanayi açısında da bir tehdit zira her yerde fazla kapasiteler ortaya çıkacak. Yeni yatırım peşinde koşarken, bir yandan da elimizdekini muhafazamız lazım. Bu tablo onu söylüyor aslında bize” dedi.
“Kimyayı petrol birinci sıraya taşıdı, liderlik geçici”
İhracatta kimya bölümünün otomotivin önüne geçerek birinci sıraya yerleşmesini pahalandıran Eroldu, “İhracatımızı artırmamıza karşın kimyevi husus ve mamulleri dalı en çok ihracat yapan bölümü pozisyonunda. Doğal bu kümenin içinde petrol ihracatı da var. Muhtemelen yılın sonunda petrol şirketlerinin en çok ihracat yapan şirket mükafatlarını aldıklarını göreceğiz Hasebiyle bunun süreksiz bir durum olduğunu, otomotivin yeniden önder olacağını düşünüyoruz” dedi.
“Öngörülemeyen mali siyasetler yatırımlara ziyan veriyor”
Türkiye’de Merkez Bankası’nın ve Maliye Bakanlığı’nın gerçekleştirdiği ger nakdî düzenlemeler düzenlemelerin endüstricinin ve ihracatçının işlerini bir ölçü zorlaştırdığına dikkat çeken Eroldu, “Bunların için içinde en değerlisi ihracat be bedelinin yüzde 40’ın TL’ye dönüştürme mecburiliği. Eximbank’ın kullandırdığı Türk Lirası cinsinden kredilerinde şu anda ıstıraplar var. Döviz varlığı olan şirketlerin TL kredi kullanılmasının sonlandırılması üzere. Bunlar tahminen bir katkı yaratıyor olabilirler lakin yatırım ortamına ziyan getiriyor aslında bir yerde. Türkiye’ye yeni gelecek olan yatırımcılar açısından da bunlar da bizce ortamı zorlaştıran mevzular. Yani özgür piyasa iktisadı şartlarından çok uzaklaşmamamız lazım. Bu da ayrıyeten bizim için de otomotiv endüstrisi için de beraberinde bir grup zorlukları da getiriyor” dedi.
Diğer yandan, Türkiye’ye yeni yatırım gelmesi için iç pazarın büyümesi gerektiğini söyleyen Eroldu “Pazarın büyütülmesi, parkının gençleştirilmesi lazım ki Türkiye’deki otomotiv sanayii yerinde yatırımla büyüsün. Pazarın olduğu yerde yatırım olduğu için pazar her vakit için teşviklerden daha değerlidir. Teşvik cesaretlendirir fakat ana karar pazardır. Bugün Türkiye’de sırf ihracata yönelik tesis yoktur. Oturup daima bir arada bütüncül bir siyaset ortaya koymamız lazım. Olay sırf vergiyi azalma konusu da işin içine etraf ve verimlik mevzuları da giriyor” dedi.
“Yaşlı araç parkı gençleştirilmeli”
Cengiz Eroldu, Türkiye’de 21,5 21, milyon adete yaklaşan araç parkının yaş ortalamasının arabada 13,6, hafif ticari araçlarda 13.1, ağır ticari araçlarda 17 ve traktörlerde 24,3 olduğunu lisana getirerek, “Dolayısıyla epeyce yaşlı bir parkımız var. Bugün Türkiye’de 2000’den evvel Türkiye’de dolaşan araçların yaklaşık yüzde 50’si etraf kirliliğinin yüzde 80’ini, yüzde 90’ını oluşturuyor. Bu çok kıymetli bir veri ve Türkiye’de birinci kere paylaşılıyor. Bu olağan sorunu gösteriyor. Bilhassa ağır vasıtalarda durum daha kötü” diyerek araç parkının gençleştirilmesinin değerine vurgu yaptı.
“Araç yetiştiremezken, ÖTV indirimi talebi gerçek gelmiyor”
Enflasyonist baskı ve kur artışı paralelinde yükselen araba fiyatları nedeniyle yüzde 80’lik ÖTV dilimin altındaki model sayısı 10’un altına düştü. Türkiye’de 400 bin TL’nin altında sonlu sayıda araç kaldı. Yüzde 45, yüzde 50 ve yüzde 70’lik ÖTV baremlerinin artırımlar karşısında fonksiyonunu yitirmesi hem tüketici hem de markalar tarafında ÖTV matrahlarında yeni bir düzenleme beklentisi oluşturmuştu. Fakat OSD Lideri Cengiz Eroldu’ya nazaran, arzın talebin çok gerisinde kaldığı ve ülke iktisadının vergi gelirlerine daha fazla muhtaçlık duyduğu bu periyotta kısa vadede bir ÖTV indiriminin gündeme gelmesi mümkün görünmüyor.
Konuyla ilgili Eroldu, “Şu andaki ortamda biz gidip bir yandan mal yetiştirmezken, bir yandan da ‘ÖTV’yi indirelim’ demek hakikat gelmiyor bana. ÖTV konusunda en şimdiki bilgiye Maliye Bakanlığı sahip. Hangi vergi diliminde ne kadar araç satılıyor bizden daha âlâ biliyorlar. Şu anda da Türkiye’de belirli bir talep var. O talep bu kadar süratli devam ettiği surece ve bir de ülkenin mali bilançosunu düşündüğümüz vakit ÖTV indirimi çok rasyonel gelmiyor açıkçası. Lakin muhakkak bir noktadan sonra talep düşmeye başlayacak, o vakit mevzu kıymetlendirilebilir diye düşünüyorum. Bunu OSD İdare Kurulu’nda tartışmadık ancak bu benim şahsî fikrim bu yönde” diye konuştu.
