Bizans periyodunda su kaynakları bakımından yetersiz olan kente taşınan suyu depolamak için inşa edilen açık hava sarnıçları, şimdilerde İstanbulluların “nefes” alacağı parklara dönüşürken birebir vakitte spor ve sanat faaliyetlerine de mesken sahipliği yapıyor.
AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, Bizans İmparatorluğu periyodunda yerleşime açılan lakin su muhtaçlığı bakımından yetersiz olan Tarihi Yarımada’ya inşa edilen çizgilerle su taşındı. Kentin büyümesi ve nüfusun artmasıyla bu suları depolama gereksinimi ortaya çıktı.
Bu sorunu çözmek için yapılan çalışmaların sonucunda kente çeşitli sarnıçlar inşa edildi. Getirilen suyun biriktirilmesi ve kente dağıtılması için yapılan sarnıçlar açık ve kapalı olarak iki tıpta tasarlandı. Devrinde sayıları binleri bulan irili ufaklı kapalı olanlardan farklı olarak açık hava sarnıçlarından ise yalnızca 4 tane inşa edildi.
Dört tarafı taş ve tuğlalardan yapılan duvarlarla çevrili devasa su hazneleri, depo fonksiyonu görmelerinin yanı sıra suyun getirdikleriyle dolan taban nedeniyle ziraat yapılan alanlar olarak da kullanıldı.
Sadece sarnıç vazifesi görmeyen yapılar “çukurbostan” olarak da isimlendirildi.
Devasa sarnıçların üçü Fatih’te
Kentteki bu 4 sarnıçtan 3’ü Fatih’te biri Bakırköy’de bulunuyor.
Aetios Sarnıcı Karagümrük’te, Aspar Sarnıcı Yavuzselim’de, Hagios Mokios Sarnıcı ise Fındıkzade’de bulunurken Fildamı Sarnıcı ise Bakırköy Osmaniye’de yer alıyor.
Aetios Sarnıcı’nın İmparator 2. Theodosius periyodunda yaptırıldığı kestirim ediliyor. Vakit içerisinde fonksiyonunu kaybeden sarnıç, Osmanlı periyodunda bostan olarak hizmet verirken günümüzde bu alanda “Vefa Stadı” bulunuyor.
1926 yılında inşa edilen bu yapı, şimdilerde “Karagümrük Stadı” ismiyle futbol maçlarına mesken sahipliği yapıyor.
Sarnıçta onarım çalışması yürütülüyor
Bizans İmparatoru 1. Leon periyodunda General Aspar tarafından inşa ettirilen Aspar Sarnıcı, halk ortasında “Yavuz Sultan Selim Sarnıcı” olarak da biliniyor.
Sarnıç, içine yaptırılan Fatih Belediyesi Yavuz Selim Ömür Merkezi yıllardır semt sakinlerince toplumsal alan olarak kullanılıyor. Spor alanı, oyun parkı, atık getirme merkezi ve kafenin yer aldığı merkezde psikolog ile diyetisyen hizmeti veriliyor.
İlçe sakinlerinin yeşillikler içerisinde vakit geçirdiği merkezi çepeçevre saran sarnıçta, 2022 yılında onarım çalışmalarına başlandı. İnşa edildiği günden bu yana restore edilmeyen sarnıçtaki çalışmaların, duvarlarının vakit içinde uğradığı tahribattan arındırılmasıyla yakın vakitte tamamlanması bekleniyor.
Bölgede “Altımermer Çukurbostanı” olarak da bilinen Hagios Mokios Sarnıcı, I. Anastasius tarafından inşa edildi. Bugün, Fındıkzade Çukurbostan Hayat Merkezi’nin yer aldığı sarnıç, toplumsal hizmetlerin yanı sıra ilçe sakinlerine yeşille buluşup piknik yapma imkanları sağlıyor.
Bizans devrinde inşa edilen Fildamı Sarnıcı ise 5. ve 6. yüzyılda, Magnaura Sarayı ile etrafının su muhtaçlığını karşıladı. Sarnıcın fonksiyonunu kaybetmesinin akabinde da orduya ilişkin filler burada barındı. Osmanlı periyodunda de “fillerin barınağı” olarak kullanılan yapı günümüzde birtakım kültürel etkinliklere mesken sahipliği yapıyor.
“Parka çevrilmesi hoş olmuş”
Fındıkzade Çukurbostan Hayat Merkezi’ni ziyaret eden öğrencilerden Tuana Ercan, AA muhabirine, arkadaşlarıyla birlikte her gün parka geldiklerini söyledi.
Ercan, 65 yaş üstü teyzeler ve dedelerin de burada vakit geçirip muhabbet edebildiklerini ve eğlenebildiklerini anlattı.
Ailelerinin çocuklarını da buraya getirdiğini tabir eden Ercan, merkezde psikolog ve diyetisyen üzere hizmetlerin de verildiğini lisana getirdi.
Burasının eski bir yapı olduğunu aktaran Ercan, “Halen tarih dokusunu koruyor üzere. Yani taşlarından da belirli oluyor. Buranın parka çevrilmesi bence hoş olmuş. Lakin eskisi üzere su sarnıcı olarak da kullanılsaymış bence çok yeterli olurmuş.” dedi.
Sedat Özcan ise Fındıkzade Çukurbostan Hayat Merkezi’nin bulunduğu yer dışında ilçede iki tane daha sarnıç olduğunu lisana getirdi.
Bu sarnıçların günümüzde park haline dönüştürüldüğünü belirten Özcan, “Benim çocukluğumda, gençlik yıllarımda burada futbol alanı vardı. Tıpkı vakitte futbolcuyum. Hoş günlerimiz geçmişti. Ancak şu anda toplumun pek çok bölümüne, yürüyüş yapanlara, koşanlara, spor yapanlara, masa tenisi oynayanlara, piknik yapanlara, çay, kahve içenlere hizmet ediyor.” diye konuştu.
“Çukurbostan hiç olmadığı kadar hoş değerlendirildi”
Ziyaretçilerden Emine Tankuş da bu alanın park olarak kullanılmasından şad olduklarını söz etti.
1986 yılından beri Fatih’te yaşadığını, birinci geldiğinde buranın top alanı olduğunu, şimdiyse park haline geldiğini anlatan Tankuş, Çukurbostan’ın hiç olmadığı kadar hoş değerlendirildiğini kaydetti.
Tankuş, parkın Fındıkzade halkı için çok hoş olduğunu belirterek, Cerrahpaşa ile Samatya üzere semtlerden de buraya gelenlerin olduğunu lisana getirdi.
Parka köpeğini gezmeye getirdiğini kaydeden Tankuş, buranın sarnıç olduğu ihtimalinin gözünün önüne bile gelmediğini, yerin birçok değişim yaşadığını kelamlarına ekledi.
